Ngày tốt nghiệp là một trong những cột mốc quan trọng và đáng nhớ nhất trong cuộc đời mỗi người. Giữa không khí trang trọng và niềm hân hoan, hình ảnh các tân khoa khoác lên mình bộ lễ phục, đầu đội chiếc mũ cử nhân vuông vức đã trở thành một biểu tượng kinh điển. Tuy nhiên, để có được vẻ ngoài hoàn hảo và tự tin nhất, việc biết hướng dẫn đội mũ tốt nghiệp đúng chuẩn là điều không thể thiếu. Do đó, Kén Kỷ Niệm sẽ chia sẻ đến mọi người bài viết này sẽ là một cẩm nang toàn diện giúp bạn từ việc tìm hiểu ý nghĩa của chiếc mũ, phân loại các kiểu mũ phổ biến cho đến hướng dẫn chi tiết từng bước đội mũ sao cho đúng và đẹp nhất.
Mũ tốt nghiệp là gì?
Mũ tốt nghiệp, hay còn được gọi là mũ cử nhân (mortarboard), là một loại mũ mang tính biểu tượng, gắn liền với các buổi lễ tốt nghiệp học thuật trên toàn thế giới. Về mặt cấu tạo, mũ tốt nghiệp bao gồm hai phần chính:
- Phần thân mũ (Cap): Là phần vải vừa vặn với đầu người đội, thường được làm từ chất liệu như vải polyester, nhung hoặc dạ, có độ co giãn nhẹ để tạo sự thoải mái.
- Phần đỉnh mũ (Mortarboard): Là một mặt phẳng hình vuông, cứng cáp, được gắn cố định vào phần thân mũ. Tên gọi “mortarboard” trong tiếng Anh xuất phát từ việc nó trông giống chiếc bàn xoa của thợ hồ (mortar – vữa, board – tấm bảng).
Ở trung tâm của mặt phẳng hình vuông này là một chiếc khuy hoặc nút, dùng để gắn tua rua (tassel). Chiếc mũ không chỉ đại diện cho thành tựu học vấn mà còn là một biểu tượng của sự trưởng thành và tri thức.

Lịch sử của chiếc mũ tốt nghiệp có nguồn gốc từ nhiều thế kỷ trước tại các trường đại học châu Âu. Ban đầu, nó có thể xuất phát từ chiếc mũ biretta của các giáo sĩ Công giáo La Mã, tượng trưng cho học vị và quyền lực. Trải qua nhiều giai đoạn phát triển và cải tiến, đến thế kỷ 16-17, kiểu mũ bốn cạnh “corner-cap” đã trở nên phổ biến và dần định hình thành chiếc mũ tốt nghiệp mà chúng ta thấy ngày nay.
Các loại mũ tốt nghiệp phổ biến
Mặc dù kiểu mũ mortarboard bốn cạnh là phổ biến nhất, trong môi trường học thuật vẫn có những biến thể khác nhau để phân biệt cấp bậc học vị. Tại Việt Nam, tuy chưa có một quy định thống nhất toàn quốc và thường do từng trường đại học quyết định, nhưng nhìn chung vẫn dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế.
Loại Mũ | Cấp Bậc Học Vị | Đặc Điểm Nhận Dạng | Chất Liệu Phổ Biến |
Mũ Mortarboard (Mũ Cử nhân) | Cử nhân, Thạc sĩ, Kỹ sư | Đỉnh mũ là một mặt phẳng hình vuông cứng. Tua rua thường làm bằng sợi tổng hợp. | Vải polyester, dạ, cotton. |
Mũ Tam (Mũ Tiến sĩ) |
Tiến sĩ | Đỉnh mũ mềm, có từ 6 đến 8 cạnh, hình dáng phồng hơn. Tua rua thường dày và làm bằng lụa hoặc sợi cao cấp hơn. | Vải nhung (Velvet). |
Mũ Beefeater | Một số học vị danh dự hoặc chức vụ cao | Kiểu mũ tròn, phồng, tương tự mũ của lính canh Tháp London. Ít phổ biến hơn trong các lễ tốt nghiệp thông thường. | Vải nhung. |
Hướng dẫn đội mũ tốt nghiệp đúng chuẩn

Để có một vẻ ngoài chỉn chu và trang trọng nhất, hãy làm theo 4 bước hướng dẫn đội mũ tốt nghiệp chi tiết dưới đây.
Bước 1: Xác định đúng mặt trước và sau của mũ
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo chiếc mũ của bạn được đặt đúng vị trí.
- Tìm phần nhọn: Phần trước của mũ tốt nghiệp thường được thiết kế hơi nhọn hơn so với phần sau. Phần sau thường có thiết kế vuông hoặc bo tròn hơn.
- Kiểm tra dây chun co giãn: Hầu hết các loại mũ hiện đại đều có một dây chun co giãn được may ở phần sau của thân mũ. Dây chun này giúp cố định mũ chắc chắn hơn vào đầu người đội. Hãy chắc chắn rằng phần có dây chun này nằm ở phía sau gáy của bạn.
- Quan sát tổng thể: Đặt mũ lên một mặt phẳng, phần trước thường sẽ có độ dốc nhẹ xuống trán, trong khi phần sau thẳng hơn để ôm lấy đầu.
Bước 2: Điều chỉnh quai mũ
Một số mũ tốt nghiệp có thể có thêm quai để tăng độ chắc chắn, mặc dù điều này không phổ biến bằng dây chun. Nếu mũ của bạn có quai:
- Quai cài: Thường là một dải băng nhỏ có thể điều chỉnh được. Bạn nên nới lỏng quai trước khi đội, sau đó siết lại vừa phải sao cho cảm thấy thoải mái, không quá chật gây đau đầu nhưng cũng không quá lỏng lẻo.
- Quai chun: Nếu là quai chun, bạn chỉ cần đảm bảo nó ở đúng vị trí dưới cằm hoặc sau gáy một cách thoải mái.
Tuy nhiên, đa số mũ cử nhân tại Việt Nam hiện nay chủ yếu dựa vào độ vừa vặn của thân mũ và phần chun co giãn phía sau.
Bước 3: Vị trí đặt mũ trên đầu
Vị trí của mũ trên đầu quyết định rất lớn đến thẩm mỹ và sự thoải mái của bạn trong suốt buổi lễ.
- Vị trí lý tưởng: Mặt phẳng vuông của mũ nên song song với mặt đất. Không nên đội mũ quá ngửa ra sau hay quá chúi về phía trước.
- Độ cao trên trán: Vành mũ nên cách chân mày của bạn khoảng 2-3 cm (tương đương 1-1.5 inch). Đội mũ quá cao sẽ dễ rơi, trong khi đội quá thấp sẽ che mất khuôn mặt.
- Căn chỉnh góc vuông: Một trong bốn góc nhọn của mặt phẳng mũ phải hướng thẳng về phía trước, tạo thành hình kim cương khi nhìn chính diện. Tránh để cạnh của mũ hướng về phía trước, điều này là không đúng chuẩn.
Mẹo giữ mũ không bị rơi:
- Sử dụng kẹp tăm: Đây là “vũ khí bí mật” của rất nhiều bạn nữ. Sau khi đã đặt mũ đúng vị trí, hãy dùng 2-4 chiếc kẹp tăm màu đen, kẹp chặt phần thân mũ vào tóc ở hai bên thái dương và phía sau.
- Tạo kiểu tóc phù hợp: Đối với các bạn nữ, kiểu tóc búi thấp hoặc buộc đuôi ngựa thấp sẽ tạo ra một điểm tựa vững chắc cho mũ. Các bạn nam có thể sử dụng một chút sáp hoặc gel để tóc có độ phồng và bám dính tốt hơn.
Bước 4: Cách gắn tua rua
Tua rua (tassel) không chỉ là vật trang trí, nó là một phần quan trọng của nghi lễ tốt nghiệp, đánh dấu sự chuyển đổi trạng thái của người học.
- Gắn tua rua: Tua rua được gắn vào chiếc nút ở chính giữa đỉnh mũ. Hầu hết các dịch vụ cho thuê lễ phục đều đã gắn sẵn phần này.
- Vị trí ban đầu (TRƯỚC khi nhận bằng): Theo quy ước quốc tế, tua rua sẽ được đặt ở phía bên PHẢI của người đội. Vị trí này tượng trưng cho việc bạn vẫn còn là một ứng viên, một sinh viên sắp tốt nghiệp.
- Nghi thức vắt tua rua: Khoảnh khắc thiêng liêng nhất là khi bạn được xướng tên lên nhận bằng. Sau khi nhận bằng, người trao bằng (hoặc chính bạn) sẽ thực hiện nghi thức chuyển tua rua từ bên PHẢI sang bên TRÁI.
- Ý nghĩa: Hành động này, gọi là “turning the tassel”, chính thức đánh dấu rằng bạn đã tốt nghiệp, đã trở thành một tân cử nhân, tân kỹ sư, tân thạc sĩ…
- Vị trí cuối cùng (SAU khi nhận bằng): Kể từ thời điểm đó cho đến hết buổi lễ, tua rua sẽ luôn nằm ở phía bên TRÁI.
Màu sắc tua rua: Ở nhiều nước, màu sắc của tua rua dùng để phân biệt các ngành học khác nhau (ví dụ: màu vàng cho khoa học, màu xanh cho mỹ thuật…). Tuy nhiên, tại Việt Nam, quy định này không phổ biến và đồng nhất. Đa số các trường sẽ sử dụng một màu tua rua chung (thường là màu vàng, đỏ hoặc xanh) hoặc màu sắc đặc trưng của trường.
Lưu ý khi sử dụng và bảo quản mũ tốt nghiệp
Để chiếc mũ, một kỷ vật quan trọng, luôn ở trong tình trạng tốt nhất, bạn cần lưu ý một số điểm sau:
Trong buổi lễ:
- Tránh làm hỏng tóc:
- Tóc khô hoàn toàn: Đừng bao giờ đội mũ khi tóc còn ẩm, vì sẽ khiến tóc bị bết và mất nếp.
- Sử dụng sản phẩm tạo phồng: Dùng một ít mousse hoặc dầu gội khô xịt vào chân tóc trước khi đội mũ sẽ giúp tóc không bị xẹp lép.
- Rẽ ngôi ngược: Thử rẽ ngôi tóc sang hướng ngược lại với ngày thường. Sau khi bỏ mũ ra, bạn chỉ cần vuốt tóc về ngôi cũ là tóc sẽ phồng trở lại.
- Giữ mũ sạch sẽ: Tránh đặt mũ xuống sàn nhà hay những nơi bụi bẩn. Khi không đội, hãy cầm ở phần thân mũ hoặc vành mũ.
- Nghi thức tung mũ: Đây là một khoảnh khắc đầy cảm xúc. Tuy nhiên, hãy chắc chắn bạn có không gian đủ rộng và cẩn thận để không làm hỏng mũ hoặc gây nguy hiểm cho người xung quanh. Nếu muốn giữ mũ làm kỷ niệm, bạn có thể cân nhắc việc không tham gia tung mũ. Một số trường tại Việt Nam còn cho phép sinh viên tự do trang trí mũ tốt nghiệp, biến nó thành một tác phẩm nghệ thuật cá nhân độc đáo.
Sau buổi lễ (Bảo quản mũ):
- Làm sạch:
- Làm sạch bụi: Dùng một cây lăn bụi quần áo hoặc bàn chải mềm để nhẹ nhàng loại bỏ bụi bám trên bề mặt mũ, đặc biệt là với mũ nhung.
- Xử lý vết bẩn nhỏ: Dùng một chiếc khăn ẩm (không quá ướt) và chấm nhẹ lên vết bẩn. Tránh chà xát mạnh vì có thể làm hỏng bề mặt vải. Tuyệt đối không giặt máy hoặc ngâm mũ trong nước vì sẽ làm hỏng phần đỉnh mũ cứng.
- Bảo quản:
- Giữ form mũ: Cách tốt nhất để bảo quản mũ tốt nghiệp là đặt nó vào trong một chiếc hộp cứng, vừa vặn để tránh bị móp méo phần đỉnh vuông. Bạn có thể nhồi giấy mềm không chứa axit vào bên trong thân mũ để giữ dáng.
- Nơi cất giữ: Cất mũ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và nơi có độ ẩm cao để ngăn ngừa nấm mốc.
- Trưng bày: Nếu bạn muốn trưng bày chiếc mũ như một kỷ niệm, hãy đặt nó trên kệ hoặc trong tủ kính để tránh bụi bẩn và va đập.
Kết luận
Chiếc mũ tốt nghiệp không chỉ là một phụ kiện đơn thuần, nó là biểu tượng cho cả một hành trình đầy nỗ lực, là niềm tự hào của bản thân, gia đình và thầy cô. Việc nắm rõ hướng dẫn đội mũ tốt nghiệp từ cách xác định đúng chiều, đặt mũ đúng vị trí, cho đến việc hiểu ý nghĩa của nghi thức di chuyển tua rua, sẽ giúp bạn thể hiện sự trân trọng đối với thành quả của mình và có được vẻ ngoài tự tin, trang trọng nhất trong ngày lễ đặc biệt.
Kén Kỷ Niệm hy vọng rằng với cẩm nang chi tiết này, bạn sẽ không còn bất kỳ bối rối nào và có thể tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc quý giá trong ngày tốt nghiệp. Chúc mừng các tân khoa, hãy tự tin đội lên chiếc mũ của niềm tự hào và vững bước vào một chương mới rực rỡ của cuộc đời!
Hãy liên hệ cho Kén Kỷ Niệm
Fanpage: facebook.com/kenkyniem
Shopee: shopee.vn/kenkyniem
TikTok: shopee.vn/kenkyniem.99
Địa chỉ: Ngõ 2, Đại lộ Thăng Long, Mễ Trì, Nam Từ Liêm, Hà Nội
Số điện thoại: 0979.885.182
Email: cskh.kenkyniem@gmail.com